WAŻNA CIEKAWOSTKA, O KTÓREJ MAŁO KTO WIE.
Często słyszę, że tuje są trujące, szkodliwe i ogólnie niepożądane. Pracując z nimi od 20 lat, nie zauważyłem żadnych negatywnych skutków zdrowotnych u siebie, u swoich pracowników ani u bliskich. Oczywiście, tuje, podobnie jak wiele innych roślin, zawierają substancje toksyczne i nie są przeznaczone do spożycia. Niektóre zwierzęta leśne takie jak łosie czy sarny, mogą je zjeść. My, ludzie, nie jesteśmy do tego przystosowani. Warto jednak pamiętać, że większość roślin w naszym otoczeniu zawiera substancje trujące. Czy słyszeliście o zatruciach hortensją czy rododendronem? Rosną one wokół nas, a mimo to nikt nie umiera z powodu kontaktu z nimi.
Zgadzam się, że tuje mogą uczulać ze względu na zawartość tujonu. W takim przypadku warto unikać bezpośredniego kontaktu z rośliną lub zrezygnować z jej uprawy. Jednak twierdzenie, że tuje są ogólnie szkodliwe, jest mocno przesadzone, a wręcz kłamliwe. Oprócz walorów estetycznych, tuje mają wiele innych zalet. Zapewniają prywatność, chronią przed wiatrem i oczyszczają powietrze. Dodatkowo ich wiecznie zielone liście (igły) dodają uroku ogrodowi przez cały rok.
Co więcej, tuje wspierają rozwój innych roślin w swoim pobliżu, wydzielając lotne związki chemiczne zwane fitoncydami, które mają właściwości bakteriobójcze i grzybobójcze.
Zjawisko fitoncydów?
Fitoncydy to naturalne antyseptyki, które wpływają na zdrowie innych roślin oraz na jakość powietrza w ich otoczeniu. Są to związki chemiczne, które działają antybakteryjnie, antygrzybiczo i antywirusowo, chroniąc rośliny przed patogenami.
Fitoncydy uwalniane przez tuje ograniczają rozwój patogennych bakterii, wirusów i grzybów w powietrzu i glebie wokół roślin. Ze względu na ich bakteriobójcze właściwości, mikroklimat wokół tui jest znacznie zdrowszy, co sprzyja wzrostowi i rozwojowi roślin, szczególnie w gęsto obsadzonych miejscach. Związki te hamują rozwój niektórych niepożądanych roślin, takich jak chwasty, które konkurują o składniki odżywcze, światło i wodę. Tym samym rośliny ozdobne mogą mieć więcej zasobów dla siebie.
Niedawno usłyszałem od klienta pytanie:
„Jeżeli wytwarzane przez tuje związki chemiczne hamują rozwój chwastów, to czy nie zadziałają one również na rośliny, które chcemy uprawiać?"
Moja odpowiedź:
Na pierwszy rzut oka wydaje się, że jeśli tuje hamują wzrost chwastów, to mogą również negatywnie wpływać na rośliny ozdobne. Jednak sytuacja jest bardziej złożona.
Różna wrażliwość roślin: Rośliny różnią się pod względem wrażliwości na związki chemiczne, takie jak fitoncydy. Chwasty są bardziej wrażliwe na te związki niż rośliny ozdobne, zwłaszcza te, które są lepiej przystosowane do warunków ogrodowych. Dlatego fitoncydy skutecznie hamują wzrost chwastów, pozostawiając rośliny ozdobne stosunkowo nietknięte.
Lepsze przystosowanie roślin ozdobnych: Rośliny ozdobne, które są dobrze przystosowane do warunków siedliskowych (np. odpowiednia gleba, światło, wilgotność), są mniej wrażliwe na działanie fitoncydów. Chwasty, które próbują rosnąć w nieodpowiednich dla siebie warunkach, są bardziej podatne na działanie tych związków.
Konkurencja o zasoby: Chwasty konkurują z roślinami ozdobnymi o zasoby takie jak woda, składniki odżywcze i światło. Fitoncydy osłabiają chwasty, zmniejszając ich konkurencyjność. W efekcie rośliny ozdobne, które są lepiej przystosowane do warunków panujących w ogrodzie, skutecznie wykorzystują dostępne zasoby.
Rośliny dobrze współistniejące z tujami: Przy planowaniu ogrodu w pobliżu żywotników należy wybierać rośliny, które są dobrze dostosowane do warunków panujących w ich otoczeniu. Do roślin, które dobrze współgrają z tujami, należą: tawułka (Astilbe), niezapominajka kaukaska (Brunnera macrophylla), paprocie (Polypodiopsida, różne gatunki), bergenia sercolistna (Bergenia cordifolia), funkie (Hosta), pachysandra japońska (Pachysandra terminalis), ciemiernik (Helleborus), żurawka (Heuchera), bluszcz pospolity (Hedera helix), trzmielina Fortune’a (Euonymus fortunei), barwinek mniejszy (Vinca minor), trzcinnik ostrokwiatowy (Calamagrostis acutiflora), krwawnik pospolity (Achillea millefolium) itd.
Podsumowanie:
Rośliny ozdobne lepiej rosną w pobliżu tuj, ponieważ są bardziej odporne na działanie fitoncydów, podczas gdy chwasty są bardziej podatne na ich hamujące działanie. Kluczowe jest odpowiednie dobranie gatunków roślin, które będą dobrze współistnieć z tujami. Dzięki fitoncydom tuje mogą zmniejszyć konieczność stosowania środków chemicznych do zwalczania chwastów, co korzystnie wpływa na ogólne zdrowie ogrodu.