CHOROBY I SZKODNIKI TUI?
Tuje są popularnymi roślinami ogrodowymi ze względu na swoje zimozielone igły i zdolność do tworzenia estetycznych żywopłotów
oraz ozdobnych kształtów. Jednak, jak każda roślina, także tuje są narażone na choroby i ataki szkodników,
które mogą zaszkodzić ich zdrowiu i wyglądowi. Dlatego ważne jest, aby ogrodnicy, zarówno doświadczeni, jak i ci,
którzy dopiero zaczynają przygodę z tujami, byli świadomi tych potencjalnych zagrożeń i wiedzieli, jak z nimi walczyć.
Zrozumienie tych zagrożeń i wiedza na temat sposobów zapobiegania oraz leczenia może pomóc w utrzymaniu zdrowych i pięknych tuj.
Ochrona tuj przed chorobami i szkodnikami jest istotnym elementem utrzymania atrakcyjnego i zdrowego krajobrazu.
Najczęściej obserwowanym objawem chorobowym na tujach jest brązowienie igieł. Gdy zauważymy niepokojące objawy na tujach,
nie należy od razu wpadać w panikę, myśląc, że rośliny opanowała straszna choroba grzybowa. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę
na konkretne objawy, czas, w jakim się pojawiły, i pogodę. Wiele objawów nie ma podłoża grzybowego,
ponieważ przyczyna ich pojawienia się jest fizjologiczna.
Dobrym przykładem jest brązowienie igieł tui występujące zimą. Górna strona łusek brązowieje, jest to całkowicie naturalny proces fizjologiczny
tui spowodowany niską temperaturą i nie należy specjalnie się nim martwić. Ten objaw jest obserwowany u wielu popularnych odmian tui,
między innymi u szybko rosnącej odmiany żywopłotowej, jaką jest tuja Brabant.
Na wiosnę tuje wybarwiają się z powrotem na zielono.
USYCHANIE TUI W CZASIE ZIMY
Warto zwrócić uwagę, iż często spotykane jest brązowienie igieł tui w okresie zimowym. Wówczas podejrzewa się, że rośliny przemarzły.
Tymczasem tuja jest rośliną wysoce mrozoodporną! Natomiast, jako roślina zimozielona, potrzebuje do wegetacji wody przez cały rok,
również w zimie. W tym czasie pędy tui są wysuszane przez mroźne suche wiatry, a z zamarzniętej gleby roślina nie może pobrać brakującej jej wody,
co prowadzi do jej usychania.
UWAGA
Dlatego tuje należy obficie podlać jesienią, przed nadejściem mrozów, oraz w razie potrzeby podlewać rośliny w zimie, w okresach odwilży,
gdy gleba rozmarznie, np. koniec grudnia - początek stycznia.
Więcej informacji na ten temat znajdą Państwo w artykule: Pielęgnacja tui przed i w czasie zimy?
CHOROBY GRZYBOWE I SZKODNIKI ?
I. CHOROBY GRZYBOWE - INFEKCJE GRZYBICZE TUJ.
1) Zgnilizna podstawy pędu - Fytoftoroza 'Phytophthora citricola'.
2) Opieńkowa zgnilizna korzeni 'Armillaria mellea'.
3) Szara pleśń 'Botrytis cinerea'.
4) Fuzarioza 'Fusarium avenaceum', 'Fusarium culmorum'.
5) Zamieranie wierzchołków pędu 'Kabatina thujae'.
6) Plamistość łusek 'Didymascella thujina', 'Keithia thujina'.
7) Obrączkowa plamistość pędów 'Pestalotiopsis funerea', 'Pestalotia funerea'.
8) Diplodia 'Diplodia thujana'.
II. SZKODNIKI ŻYJĄCE NA LIŚCIACH, ŁODYGACH I WEWNĄTRZ TUJ.
Szkodniki żyjące na liściach, łodygach.
1) Misecznik tujowiec 'Parthenolecanium fletcheri'.
2) Mszyca - miodownica żywotnikowa 'Cinara cupressi'.
3) Mszyca - miodownica cyprysikowa 'Cinara cupressivora'.
4) Przędziorek sosnowiec 'Oligonychus ununguis'.
Szkodniki żyjące w łodygach, pod korą i w gałęziach.
5) Licinek tujowiaczek 'Argyresthia thuiella'.
6) Licinek jałowcowiaczek 'Argyresthia trifasciata'.
7) Dumek jałowcowy 'Lamprodila festiva'.
8) Kornik 'Phloeosinus aubei'.
9) Kozulka kolcokrywka 'Pogonocherus hispidus'.
Inne szkodniki.
10) Pies i kot.
11) Gryzonie: karczownik oraz nornik zwyczajny.
I. CHOROBY GRZYBOWE.
Groźne dla tuji choroby grzybowe powodują znaczne osłabienie roślin, które gorzej rosną, są mniej odporne na mróz i nie prezentują się okazale.
Najlepszym sposobem walki z grzybami jest - zapobieganie oraz przeciwdziałanie.
Dobrym przykładem jesteśmy my - ludzie, np. kiedy jesteśmy w dobrej kondycji fizycznej, większość z nas pozostaje zdrowa. Jednak,
gdy jesteśmy osłabieni lub zestresowani, najczęściej dochodzi do różnych infekcji. To dlatego, że nasz system immunologiczny (obronny)
zostaje osłabiony, a co za tym idzie wszelkie patogeny mają ułatwioną drogę do rozprzestrzeniania się w naszych organizmach.
U roślin nie jest inaczej.
Osłabione stresem rośliny podczas przesadzania są szczególnie narażone na atak grzybów. Podczas sadzenia tui należy zwrócić uwagę,
aby gleba była luźna, bogata w próchnicę i wilgotna, o wartości pH podłoża 4,5 do 5,5. Powodem infekcji może być np. niedobór wapnia (Ca)
i magnezu (Mg), który występuje u roślin rosnących na glebach bardzo kwaśnych, lub brak żelaza (Fe), który występuje u roślin rosnących
na glebach wapiennych, gdzie pH gleby jest zbyt wysokie. Więcej informacji o pH gleby napisałem w artykule: Gleba dla tui?
Do nasilenia chorób grzybiczych przyczynia się pogoda i my sami, kiedy nieświadomie prowokujemy grzyby do infekcji roślin.
Przykładem jest nieprawidłowe podlewanie roślin np. kiedy podlewamy tuje od góry.
W wysokich temperaturach, kiedy najczęściej mamy ochotę zraszać rośliny, woda paruje, co sztucznie stwarza warunki
podobne do tych jesienią (ciepło i wilgotno). Są to idealne warunki dla rozprzestrzeniania się chorób grzybowych.
Ten problem szeroko opisałem w artykule: Jak prawidłowo podlewać tuje?
Działaniami zapobiegawczymi atakom grzybów są opryski prewencyjne, wykonywane preparatami przeciwgrzybiczymi na zdrowych roślinach.
Opryski te prowadzą do zabezpieczenia roślin przed atakami chorób grzybiczych.
Opryski zapobiegawcze wykonujemy z zachowaniem podstawowych zasad ostrożności np.:
- Zabiegi najlepiej wykonywać przy bezwietrznej pogodzie.
- Najlepiej opryskiwać rośliny gdy prędkość wiatru nie przekracza 3 m/s.
- Należy zachować odległość co najmniej 5 m od pasiek, upraw zielarskich, rezerwatów przyrody, strefy pośredniej ujęć wody i wód powierzchniowych.
- Należy uważać na dzieci, a sam oprysk powinniśmy przeprowadzić późnym popołudniem kiedy owady np. pszczoły wykazują najmniejszą aktywność.
- Opryski wykonujemy 2-3 razy w ciągu roku.
- Do oprysków zapobiegawczych możemy użyć np. fungicyd o szerokim działaniu systemicznym.
Ważne!
Niewłaściwe zastosowanie oprysku może znacząco zaszkodzić roślinom.
Dlatego przed użyciem preparatu ochronnego warto skonsultować się (dowiedzieć się), jak prawidłowo łączyć różne środki ochrony roślin.
W ten sposób można uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek, takich jak zaburzenia metabolizmu, które mogą objawiać się fitotoksycznością u roślin.
Krótko na temat co to jest fitotoksyczność?
Fitotoksyczność to nic innego jak niekorzystny wpływ substancji chemicznych na rośliny.
Więcej na temat fitotoksyczności opisałem w artykule: Diagnoza.
Do oprysków zapobiegawczych, prewencyjnych możemy użyć również niechemiczne środki ochrony roślin.
Pytanie brzmi: "Tylko co to jest?"
Moja odpowiedź to: bakterie oraz grzyby!
PO PIERWSZE BAKTERIE.
Te małe mikroorganizmy kojarzą się najczęściej z czymś nie dobrym, co atakuje nasze rośliny.
A przecież bakterie dzięki swym dobroczynnym właściwością mogą poprawić kondycję tuj.
Słaba popularność stosowania biologicznych środków ochrony roślin wynikała kiedyś głównie z trudności wynikających z ich przechowywania
oraz krótkiej daty przydatności do użytku, dlatego najczęściej stosowali je głównie profesjonaliści.
Od 2018 użycie bakterii do ochrony roślin stało się zupełnie proste i możliwe dla każdego posiadacza ogrodu.
Więcej informacji o dobroczynnych właściwościach bakterii, które poprawiają kondycję roślin, opisałem szerzej w artykule: Bakterie na tujach?
PO DRUGIE GRZYBY.
Przykładem jednego z naturalnych środków ochrony roślin jest biofungicyd Polyversum® WP.
Środek Polyversum® WP ma w swoim składzie wyselekcjonowany niewywołujący chorób grzyb 'Pythium oligandrum',
który jest pasożytem niektórych gatunków grzybów chorobotwórczych. Polyversum® WP jest pozbawiony substancji chemicznie aktywnych,
przez co jest bezpieczny dla pszczół oraz innych owadów zapylających. Oprysk tym środkiem ma zastosowanie dla wszystkich roślin ogrodowych.
Więcej informacji znajduje się w artykule Grzyb przeciwko grzybom?
Resumując.
Pamiętać należy, że dobre zaopatrzenie w wodę i składniki odżywcze pomaga również zapobiegać infekcjom grzybiczym,
ponieważ większość roślin będąc w dobrej kondycji zdrowotnej jest odporna na ataki patogenów chorobotwórczych.
Dlatego właśnie prawidłowe sadzenie roślin oraz pielęgnacja będzie odgrywała kluczową rolę w zapobieganiu ataków grzybów.
Poniżej opisałem choroby grzybicze, które atakują tuje.
1) Zgnilizna podstawy pędu - Fytoftoroza 'Phytophthora citricola'.
Fytoftoroza to dość często spotykana choroba grzybowa tui, której objawy najczęściej pojawiają
się w drugiej połowie czerwca. Efektem jej wystąpienia jest żółknięcie, brązowienie i zamieranie rośliny.
Tuja ma też zahamowany wzrost, a u podstawy pędu drewno brązowieje.
Porażone rośliny należy usuwać, a tuje sąsiednie podlać preparatem grzybobójczym.
2) Opieńkowa zgnilizna korzeni 'Armillaria mellea'.
Armillaria mellea - opieńka miodowa poraża żywe drzewa iglaste oraz pniaki.
Jest to jeden z najgroźniejszych grzybów chorobotwórczych korzeni drzew, powoduje także białą zgniliznę drewna.
Łuski tui stają się matowe, żółkną i brązowieją, na powierzchni kory i na samym drewnie pojawiają się duże płaty białej grzybni.
Kora u nasady pędów brązowieje, obumiera i pęka, odsłaniając drewno.
Owocniki pojawiają się od września do listopada, w kępach, gromadnie, czasami wręcz masowo, szczególnie na pniakach lub w szyjce korzeniowej drzewa.
Wszystkie gatunki mają owocniki jadalne, ale nie przez wszystkich tolerowane. Ponadto, w stanie surowym lub niedogotowane mogą być szkodliwe,
nie należy spożywać opieniek w większych ilościach. Z powodu masowego występowania i dużych tradycji jest to grzyb chętnie zbierany,
jest też dopuszczony do obrotu handlowego.
Porażone rośliny należy usuwać i palić, natomiast tuje rosnące obok należy opryskać fungicydem.
ZAMIERANIE PEDÓW DRZEW I KRZEWÓW IGLASTYCH:
Kolejną często obserwowaną chorobą na tujach jest zamieranie pędów drzew i krzewów iglastych.
W tym przypadku pojawiają się nekrozy podstawy pędu, zamieranie łusek i rakowacenie pędów.
Łuski tui żółkną poczynając od wierzchołka, a następnie brązowieją i obumierają.
Należy wówczas wycinać i palić porażone części roślin oraz zapewnić optymalne warunki rozwoju dla tui.
Tuje trzeba opryskać środkiem grzybobójczym.
3) Szara pleśń tui 'Botrytis cinerea'.
Na tujach może też występować szara pleśń, pojawia się na tujach uprawianych w złych warunkach.
Na łuskach pojawiają się wodniste plamy, które potem brązowieją i zamierają.
Jeżeli jest wilgotno na plamach chorobowych pojawia się szary nalot pleśniowy.
Należy usuwać porażone części roślin, a tuje rosnące jako żywopłot tak prowadzić, aby nie były zbyt mocno zagęszczone.
Tuje porażone szarą pleśnią należy opryskać fungicydem.
4) Fuzarioza 'Fusarium avenaceum' lub 'Fusarium culmorum'.
Fuzariozę tui wywołują grzyby, początkowo porażają jedynie wierzchołki pędów,
jednak szybko przenoszą się na łuski, które żółkną, potem brązowieją i obumierają.
W ostatniej fazie na nekrotycznych plamach można zauważyć pomarańczowe skupiska zarodników.
Rośliny porażone fuzariozą należy wycinać i palić natomiast sąsiadujące tuje opryskujemy fungicydem.
5) Zamieranie wierzchołków pędu’ 'Kabatina thujae'.
Osłabione stresem rośliny podczas przesadzania są szczególnie narażone na atak tego grzyba,
podczas sadzenia należy zwrócić szczególnie uwagę, aby gleba była luźna, bogata w próchnicę i wilgotna.
Głównym powodem infekcji jest niedobór wapnia (Ca) i magnezu (Mg),
który występuje najczęściej, kiedy tuje rosną na glebach bardzo kwaśnych.
Pamiętać należy, że dobre zaopatrzenie w wodę i składniki odżywcze pomaga również zapobiegać chorobom grzybowym.
Symptomy: grzyb atakuje głównie młode igły (liście), oraz końcówki miękkich pędów, gdzie można zauważyć czarne zarodniki.
Grzyb ten można odróżnić od 'Didymascella thujina' dzięki ciemno czarnemu zabarwieniu, które mocno kontrastuje ze zdrowymi igłami.
'Kabatina thujae' nie powoduje poważnych uszkodzeń, jeśli zostanie rozpoznany we właściwym czasie i konsekwentnie zwalczany.
Porażone części tui należy przycinać tak daleko jak to tylko możliwe, pamiętać jednak należy, aby cięcia nie były za głębokie - nie do starego drewna!
Chore tuje należy opryskać środkiem grzybobójczym.
6) Plamistość łusek 'Didymascella thujina', 'Keithia thujina'.
Chorobę powoduje grzyb 'Didymascella thujina', którego zarodniki wydostają się z worków i rozprzestrzeniają od maja do października.
Począwszy od kwietnia łuski na pędach bledną, brunatnieją i zamierają, a na każdej z nich pojawiają się 1-3 miseczki.
Miseczki są jasnobrunatne do czarnych, poduszeczkowate, okrągłe, po pewnym czasie wysychają tworząc małe, okrągłe zagłębienia.
Młode rośliny zaatakowane przez chorobę słabiej rosną i wiele z nich ginie.
Chore tuje należy opryskać środkiem grzybobójczym, fungicydem.
7) Obrączkowa plamistość pędów 'Pestalotiopsis funerea', 'Pestalotia funerea'.
Jest to infekcja grzybowa zagrażająca przede wszystkim okazom osłabionym np. przesadzaniem,
niewłaściwymi zabiegami pielęgnacyjnymi czy trudnymi warunkami środowiskowymi,
nadmiarem bądź niedostatkiem wody lub przemarznięciem w okresie zimowym.
Symptomy: żółknięcie czubków gałązek i pojawianie się nekrotycznych zmian na korze pędów.
Niezwalczana choroba szpeci i osłabia krzewy, a ponadto szybko się rozprzestrzenia.
Należy usunąć zainfekowane gałązki wraz z zapasem zdrowej tkanki.
Rośliny porażone opryskujemy fungicydem.
8) Diplodia 'Diplodia thujana'.
To rodzaj anamorficznych grzybów z rodziny 'Botryosphaeriaceae'.
Grzyb ten atakuje głównie osłabione rośliny i występuje w miejscach uszkodzeń mechanicznych.
Zarodniki grzyba wnikają do kory i łyka, następnie kiełkują i rozwija się grzybnia.
W miejscach uszkodzenia niektóre części kory stają się brązowe i giną, co z kolei powoduje, że boczne gałęzie usychają
oraz igły zaczynają masowo żółknąć i opadać.
Porażone części tui należy przycinać tak daleko, jak to tylko możliwe, chore tuje należy opryskiwać co dwa tygodnie środkiem grzybobójczym.
Jeżeli infekcja postępuje i jest za późno na ratunek, to niestety uschnięte rośliny powinniśmy spalić, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się grzyba.
Ponieważ infekcja utrzymuje się również w obumarłych resztkach roślinnych i w korze gałęzi.
SZKODNIKI NA TUJACH
II. SZKODNIKI NA TUJACH.
Problemy w uprawie tui najczęściej wynikają z niewłaściwej pielęgnacji tych roślin, lub ataku choroby o podłożu grzybowym.
Szkodniki na tujach pojawiają się znacznie rzadziej, najgroźniejszym z nich jest misecznik tujowiec, który potrafi zniszczyć całą roślinę.
Czasem na tujach pojawia się też mszyca, zobacz jak rozpoznać te szkodniki oraz jak je zwalczać.
Zapobieganie?
Część zabiegów może w jakimś stopniu zredukować liczebność oraz pojawienie się mszyc:
- Redukujemy ilość roślin w ogrodzie do koniecznych, czyli często usuwamy chwasty,
w ten sposób ograniczamy potencjalne nowe siedliska populacji owadów.
- Owadom sprzyja też nadmierne zagęszczenie roślin, dlatego powinniśmy sadzić rośliny w dość dużych odstępach.
Spore odstępy pomiędzy roślinami również wpłyną korzystnie dla samych roślin, które nie będą z sobą rywalizować o światło i wodę oraz substancję odżywcze.
- Krzewy oraz drzewa powinniśmy w miarę często prześwietlać, w ten sposób wpuszczamy do wnętrza roślin więcej światła, mszyca tego nie lubi.
Dla tego właśnie większe skupiska tych owadów znajdujemy w wewnętrznych partiach roślin, pod liśćmi czy też na tylnych częściach konarów drzew,
gdzie właśnie światło nie dochodzi tak intensywnie.
Pod spodem kilka niechemicznych - ekologicznych sposobów na walkę z mszycą:
Owad przeciwko owadowi?
Istnieje grupa owadów, która żywi się mszycami i są to nasi sprzymierzeńcy w walce z nimi.
Naturalnymi wrogami mszyc są: biedronka 'Coccinella septempunctata', błonkówka 'Hymenoptera', pryszczarek mszycojad 'Aphidoletes aphidimyza',
skorki, cęgosze 'Dermaptera' czy złotook 'Chrysopidae'.
Rośliny przeciwko mszycy?
Istnieje grupa roślin, które odstraszają te owady, warto posadzić niektóre z nich np.:
biedrzeniec anyż, anyżek 'Pimpinella anisum', bieluń 'Datura', cebula, czosnek cebula 'Allium cepa', czosnek 'Allium', lawenda 'Lavandula',
kolendra 'Coriandrum', rumianek pospolity 'Matricaria chamomilla', lulek czarny, lulka, lulek jadowity, szalej czarny, żabi barszcz 'Hyoscyamus niger',
petunia 'Petunia', mniszek lekarski, mniszek pospolity 'Taraxacum officinale', mięta 'Mentha', wrotycz pospolity 'Tanacetum vulgare'.
Możemy próbować walczyć z mszycą za pomocą ekologicznych preparatów.
Warto zastosować np.:
Gnojówkę z pokrzywy 'Urtica', wodę z mydłem, roztwory z czosnku, cebuli, mniszka lekarskiego czy wywar z krwawnika pospolitego 'Achillea millefolium'.
Często jednak musimy sięgać po drastyczniejsze metody walki z owadami, gdyż okazuje się, że pomimo naszych starań owady wygrywają,
a raczej to my dajemy im za wygraną. Często sprawdzone metody walki u naszych sąsiadów u nas nie działają.
Czemu tak jest?
Dzieję się tak ponieważ, wystarczy popełnić błąd polegający na pominięciu właściwego terminu oprysku lub określeniu złej dawki oprysku.
W efekcie takich błędów szkodnik, który czas oprysku przesiedział np. pod liściem (odporność behawioralna) może wyjść z ukrycia
i zupełnie bezpiecznie przystąpić do konsumpcji i rozmnażania.
W licznej populacji szkodnika zwykle znajdują się osobniki, które dysponują jakimś przypadkowym (normalnie niepotrzebnym) przystosowaniem,
pozwalającym zneutralizować szkodliwe działanie trucizny, takie osobniki dają początek populacji odpornej na zastosowaną truciznę.
Jeżeli nic nie pomaga to zawsze można sięgnąć po drastyczniejsze metody, pod spodem więcej informacji o sposobach,
oraz kiedy i czym prowadzić opryski przeciwko szkodnikom.
SZKODNIKI ŻYJĄCE NA LIŚCIACH (IGŁACH) TUJ.
1) Misecznik tujowiec 'Parthenolecanium fletcheri'.
Miseczniki to najczęściej występujące szkodniki na tujach.
Zazwyczaj atakom misecznika tujowca ulega żywotnik zachodni, szczególnie odmiany o zagęszczonych pędach takie jak 'Danica' lub 'Hoseri'.
Wiosną na tujach żerują samice misecznika, zaś latem jego larwy. W wyniku żerowania misecznika na tujach pędy zamierają,
a łuski są pokryte rosą miodową wydzielaną przez szkodnika. Z czasem lepka wydzielina pokrywa się czarnymi grzybami sadzakowymi (zdjęcie poniżej),
przez co pędy tui wyglądają bardzo nieestetycznie.
GRZYBY SADZAKOWE - to grupa grzybów epifitycznych.
Grzyby te pokrywając duże powierzchnie czarną warstwą grzybni ograniczają dostęp igieł (liści) do światła słonecznego,
co wpływa na zmniejszenie efektywności fotosyntezy.
Misecznik tujowiec może być zwalczany w okresie wylęgania się i żerowania larw, czyli od lipca do września.
Przede wszystkim jednak zabieg ochronny powinno się wykonywać na przedwiośniu w celu zniszczenia form zimujących szkodnika.
W tym celu stosuje się, dopuszczone do upraw ekologicznych, preparaty olejowe.
Zastosowanie tych środków na przedwiośniu nie powoduje szkodliwości dla środowiska,
w odróżnieniu od oprysków insektycydami wykonywanych w okresie wegetacji.
2) Mszyca - miodownica żywotnikowa 'Cinara cupressi'.
Szkodnik ten wydziela rosę miodową - ztąd nazwa tej mszyce "miodownica", rosa miodowa jest świetną pożywka dla grzybów sadzakowych.
Mszyca ta zimuje w formie jaj, a larwy tej mszycy wylęgają się na początku maja.
Wykrycie miodownicy żywotnikowej nie jest łatwe, ponieważ żeruje ona wewnątrz tui najczęściej na korze
lub grubszych pędach - barwa mszycy zlewa się z kolorem kory.
Tuje należy opryskać preparatem owadobójczym - do tego celu stosujemy preparat zwany insektycydem.
Aby zniszczyć zimujące jaja, oprysk wykonujemy wczesną wiosną lub jesienią, temperatura otoczenia nie może być mniejsza niż 12 °C.
Do odstraszania mszyc polecane jest mydło potasowe o zapachu czosnku.
3) Mszyca - miodownica cyprysikowa 'Cinara cupressivora'.
Jak podaje literatura, przez tę mszycę atakowany jest głównie żywotnik wschodni. Sam jednak wielokrotnie widywałem mszyce na żywotnikach zachodnich,
w tym na popularnej odmianie żywopłotowej jaką niewątpliwie jest tuja Brabant czu tuja Szmaragd.
W przypadku wystąpienia mszycy na pędach tui widać skupiska bezskrzydłych lub uskrzydlonych owadów, wysysających soki z rośliny i
pokrywających jej pędy lepką wydzieliną. W wyniku ich żerowania pędy tui mogą brązowieć i zasychać.
Tuje należy opryskać preparatem owadobójczym - do tego celu stosujemy preparat zwany insektycydem.
Aby zniszczyć zimujące jaja, oprysk wykonujemy wczesną wiosną lub jesienią, temperatura otoczenia nie może być mniejsza niż 12 °C.
Do odstraszania mszyc polecane jest mydło potasowe o zapachu czosnku.
4) Przędziorek sosnowiec 'Oligonychus ununguis'.
Tuja zaatakowana przez tego szkodnika ma żółte mozaikowate plamy na łuskach, z czasem łuski te szarzeją, brązowieją oraz opadają.
Często na pędach tui można zaobserwować też drobne, bursztynowe jajeczka przędziorka.
Dobra wiadomość jest taka że szkodnik ten atakuje tuje rzadziej - woli takie iglaki jak: cyprysiki, jodły a w szczególności świerki.
Przędziorek jak sama nazwa wskazuje przędzie - na roślinach oprócz przebarwienia łusek (liści) zauważymy charakterystyczne drobne pajęczynki.
Nie ma skutecznej metody walki z tymi owadami środkami niechemicznymi.
Tuje należy opryskać preparatem owadobójczym - do tego celu stosujemy preparat zwany insektycydem.
Opryski trzeba przeprowadzić na początku okresu wylęgania się larw, zanim owady wytworzą pajęczynki które utrudnią penetrację preparatu.
Oprysk najbardziej będzie skuteczny jeżeli przeprowadzimy w maju i czerwcu.
SZKODNIKI ŻYJĄCE W ŁODYGACH, POD KORĄ I W GAŁĘZIACH TUJ.
Cechą wspólną tych owadów jest drążenie tuneli w wewnątrz rośliny, w ten sposób przyczyniając się do przerwania ciągłości tkanek,
a zatem ścieżek transportowych, poprzez które roślina transportuje wodę i składniki odżywcze.
Szkodniki atakują przede wszystkim drzewa osłabione chorobami grzybowymi, rosnące w warunkach stresu wodnego,
gdy rośliny naprzemiennie tracą i odzyskują turgor lub zostają zaatakowane i uszkodzone przez żery foliofagów,
innych owadów wyspecjalizowanych w zjadaniu liści.
5) Licinek tujowiaczek 'Argyresthia thuiella'.
W miesiącach takich jak kwiecień czy maj u tui zaatakowanej przez tego szkodnika może wystąpić zamieranie wierzchołków.
Gąsienice tego szkodnika mają kolor zielony i żerują w środku gałązek. Po przepoczwarzeniu się licinek tujowiaczek staje się motylem.
W okresie od maja do czerwca przenosi się on na inne rośliny.
Nie ma skutecznej metody walki z tymi owadami środkami niechemicznymi.
Główne zabiegi ochronne należy wykonać na przełomie lipca i sierpnia, w okresie lotu motyli.
Wtedy przeprowadzamy dwa opryski w odstępie dziesięciodniowym, do tego celu stosujemy preparaty owadobójcze zwane insektycydami.
Konieczne jest także niszczenie gąsienic z chwilą ich pojawienia się, co ma miejsce w około miesiąc po odlocie motyli.
6) Licinek jałowcowiaczek 'Argyresthia trifasciata'.
Licinek jałowcowiaczek jest bardzo groźnym szkodnikiem, larwy tego szkodnika drążą tunele w pędach wierzchołkowych,
co początkowo powoduje wykrzywienie pędów, a następnie ich usychanie.
Aby się upewnić należy przełamać uschnięta gałązkę – prawdopodobnie będzie krucha i uschnięta w środku.
Formą dorosłą owada jest motyl pojawiający się w połowie maja, czasami od początku do końca maja.
Samice składają jaja na pędach wierzchołkowych z których po upływie trzech czterech tygodni wylęgają się larwy.
Od listopada do połowy grudnia gąsienice budują kokon, w którym zimują.
Nie ma skutecznej metody walki z tymi owadami środkami niechemicznymi.
Główne zabiegi ochronne należy wykonać na przełomie lipca i sierpnia, w okresie lotu motyli.
Wtedy przeprowadzamy dwa opryski w odstępie dziesięciodniowym, do tego celu stosujemy preparaty owadobójcze zwane insektycydami.
Konieczne jest także niszczenie gąsienic z chwilą ich pojawienia się, co ma miejsce w około miesiąc po odlocie motyli.
7) Dumek jałowcowy 'Ovalisia festiva', 'Palmar festiva', 'Lamprodila festiva' (Buprestidae) rodzina Bogatkowate.
Dorosły Dumek jałowcowy to owad o długość od 6 do 12 milimetrów. Powszechnie spotykany w południowej Europie aż do Południowego Tyrolu.
Owad cały zielony, rzadziej żółtozielony, przy czym spód ciała jest niemal zawsze zielony, a czułki prawie zawsze niebieskie.
Cechą charakterystyczną Dumka jałowcowego są liczne plamy.
Na grzbietowej część przedtułowia, na przedpleczu ('pronotum', 'protergum') posiada on dwie niebieskie plamy, a na pokrywach, czyli pierwszej parze skrzydeł,
zwykle przeznaczonej do ochrony drugiej błoniastej pary służącej do latania plam jest od 10 do 13.
Powodem występowania tego owada w naszych ogrodach jest migracja ze szkółek ogrodniczych,
czyli przywiezienie chrząszcza razem z sadzonymi roślinami.
8) Kornik 'Phloeosinus aubei' (Scolytidae) Kornikowate, korniki - podrodzina chrząszczy z rodziny ryjkowcowatych.
Kornik Phloeosinus aubei występuje na całym świecie do granicy zasięgu drzew.
Ma on tendencję do masowego pojawiania się i wyrządzania olbrzymich szkód w drzewostanach, zasiedla głównie rośliny
z rodziny cyprysowatych (Cupressaceae): jałowce (Juniperus), cyprysiki (Chamaecyparis), cyprysy (Cupressus) i żywotniki (Tuja).
Dorosłe chrząszcze osiągają wielkość około 2-2,5 mm. Charakterystyczną oznaką zasiedlenia roślin przez P. aubei są nieregularnie zakrzywione chodniki
wykonane przez żerujące bezpośrednio w bielu larwy. Biel jest to część drewna (rośliny), pierścień lub łuk jaśniej zabarwionego drewna w obrębie twardzieli.
Zaatakowane pędy stają się czerwonawe, powoli zasychają i ostatecznie obumierają.
Ryjkowce żyją głównie na drewnie porażonym grzybami, dlatego P. aubei jest wektorem patogenów, w tym raka cyprysowego Seiridium 'cardinale'.
A zatem walcząc z tym chrząszczem, jednocześnie trzeba opryskać roślinę fungicydem.
9) Kozulka kolcokrywka 'Pogonocherus hispidus' (Cerambycidae) gatunek chrząszcza z rodziny kózkowatych.
Owad ten występuje powszechnie w biotopach jak Lasy, parki, sady, ogrody. Kozulka kolcokrywka to chrząszcz o długość ciała 4-6 mm,
wykazuje największą aktywność na przełomie Marca do lipca. Kozulka kolcokrywka posiada na grzbietowej część przedtułowia liczne wyrostki,
grzbietowa część segmentu skrzydłotułowia jest czarna a czułki nieco przekraczają długość ciała. Na pierwszej parze skrzydeł (pokrywach)
widoczny jest jasny pas łukowato wygięty na brzegach przednim i tylnym, pokrywy zakończone są pojedynczym zębem na każdej z nich.
Na pierwszy rzut oka wydawać się może, że Kozulka kolcokrywka jest owadem pożytecznym. Ponieważ dorosłe owady zjadają larwy oligofagiczne,
żerujące na liściach co jest korzystne dla rośliny. Jednak szkody wykonane przez larwy kozulki przeważają na nie korzyść tego owada,
gdyż są one nie współmiernie większe gdy porównamy je do korzyści, jakie płyną z przebywania tego owada na naszej roślinie.
Problemem są larwy Kozulki, które żerują pod cienką korą. Larwy drążą płytkie kręte chodniki, a po zakończeniu wzrostu wgryzają się,
w drewno gdzie tworzą owalną kolebkę poczwarkową.
Kozulka kolcokrywka Pogonocherus hispidus roznosi (przewozi) roztocza na swoim grzbiecie, zdjęcie poniżej.
Podsumowanie co robić z owadami drążącymi tunele.
Można próbować walczyć z tym szkodnikami za pomocą insektycydów. Jeżeli owady zostaną wykryte w początkowej fazie ataku
a populacje nie będą duże to możemy opryskać roślinę odpowiednim insektycydem działającym dogłębnie.
Pamiętając o właściwym dozowaniu chemii, aby nie wywołać niechcianego objawu fitotoksyczności.
Gdy dana populacja się rozrośnie, wówczas rośliny zaatakowane przez np. korniki są praktycznie nie do uratowania i należy je wówczas wyciąć i spalić.
INNE SZKODNIKI TUJ.
10) Pies i kot.
Rozmawiając z klientami o szkodnikach zauważam pewien fakt, mianowicie prawie zawsze klienci wymieniają tylko owady lub grzyby,
a przecież do szkodników zaliczymy również zwierzęta domowe np. kota lub psa.
Jeżeli posiadamy zwierzęta domowe, które będą oddawać mocz na nasze tuje to możemy być pewni,
że łuski zaczną się przebarwiać i obumierać!
Największym problemem są koty, jako zwierzęta terytorialne znaczą swoje terytorium moczem.
11) Gryzonie.
Istnieje jeszcze inna równie groźna grupa szkodników, które mogą szkodzić naszym roślinom, to gryzonie.
Najprostszą metodą walki z gryzoniami jest zapobieganie oraz odstraszanie, walka z już mieszkającymi zwierzętami nie bywa taka łatwa.
Jeżeli nie opodal naszych roślin zauważymy otwory wejściowe do jam lub tuneli to możemy być pewni,
że właśnie małe gryzonie się zadomowiają lub co gorsza już się zadomowiły.
Zwierzęta te często podgryzają korzenie tui lub budują wśród nich swoje tunele.
Przedstawicielami tej grupy mogą być np. nornik polny czy karczownik.
Najgroźniejszy będzie niewątpliwie karczownik ze względu na swą wielkość, może przegryzać korzenie nawet dużych drzew.
Karczownik 'Arvicola amphibius'.
Zwierzę to ma wiele nazw np.: karczownik ziemnowodny, polnik ziemnowodny, szczur wodny dawniej także zwany karczownikiem.
Jest to gatunek gryzonia z podrodziny karczowników w rodzinie chomikowatych.
Zamieszkuje on najczęściej brzegi wód Europy oraz północnej i środkowej Azji, spotykany jest nad wodami,
a także na łąkach i polach uprawnych, w lasach oraz w sadach.
Nornik zwyczajny 'Microtus arvalis'.
Zwany również nornikiem polnym lub też polnikiem - gatunek gryzonia z rodziny chomikowatych.
Występuje głównie w suchych siedliskach, najczęściej są to duże pola uprawne, suche łąki, murawy, a nawet wydmy nadmorskie.
Ze względu na swoją płodność, którą osiąga już w drugim miesiącu życia może stać się bardzo groźnym szkodnikiem w ogrodzie.
Aby pozbyć się gryzoni z naszych ogrodów nie musimy sięgać od razu po drastyczne metody, niektóre metody są zadziwiająco skuteczne i proste.
Zapobieganie.
Utrudnimy gryzoniom zamieszkanie w ogrodzie, utrzymując w nim porządek np.:
- Często przekopując ziemię lub poprzez częste koszenie trawników.
- Prowadząc szerokie żywopłoty zachęcimy do zamieszkania w nich niektóre gatunki drapieżników np. jeże 'Erinaceus', oraz ptaki takie jak np. dzierzby 'Lanius'.
- Możemy obsiać grządki gorczycą 'Sinapis' lub koroną cesarską 'Fritillaria imperialis' lub inkarwillą 'Incarvillea', rośliny te będą skutecznie odstraszać gryzonie.
- Pnie drzewek możemy owinąć siatką ochronną, lub posmarować specjalną pastą - dostępną w Polsce jest np. 'Tirep 18 A'.
Odstraszanie.
- Możemy stosować odstraszacze elektroakustyczne, wydają one dźwięki nieprzyjemne dla gryzoni. Jeżeli gryzonie już się zadomowiły,
to odstraszacze elektrycznoakustyczne umieszczamy blisko domu i co jakiś czas przestawiamy je w głąb ogrodu wypychając gryzonie ku ogrodzeniu.
- W norach możemy umieszczać świece dymne, uwalniający się z nich dym wypłoszy szkodniki.
- Możemy stosować preparaty zapachowe np. liście czarnego bzu 'Sambucus nigra' wkładając je w otwór norki, gryzonie nie znoszą tego zapachu.
Jeżeli nic nie pomaga to zawsze możemy sięgnąć po drastyczniejsze metody, poniżej opisałem kilka metod.
- Rozstawienie pułapek identycznych jak na szczury.
Nie zapominajmy o maskowaniu pułapek np. słomą, do przynęcania możemy użyć np. owies lub kawałki warzyw.
- Rozstawienie kostek parafinowych, kostki te są produkowane na bazie bromadiolonu (substancji czynnej z grupy antykoagulantów) np.'Murin'.
Przynętę tę powinniśmy stosować wyłącznie w specjalistycznych karmnikach deratyzacyjnych zabezpieczonych przed niepożądanym otwarciem.
- Zagazowanie przy pomocy fosforku wapnia, 'fumigacje' nor należy przeprowadzać jesienią na niezamarzniętej glebie,
w temperaturze powyżej 3 °C np. środkiem 'Polytanol GR'. Zabieg ten zaleca się wykonać jesienią w październiku lub listopadzie,
w tym czasie migracja szkodników jest niewielka co przełoży się na wysoką skuteczność tego zabiegu.
Nowość!
Drogi czytelniku czytając ten artykuł, dotarłeś aż tu i myślisz, że masz dość :-), rozumiem to i dlatego postanowiłem pomóc,
opracowując plan postępowania ze źle wyglądającymi tujami. Więcej informacji opisałem w artykule Diagnoza oraz plan ratowania tuj.
Poniżej znajdą Państwo informacje o wymaganiach tui takich jak:
gleba, nawadnianie, nawożenie, sadzenie a także o prawidłowym rozmieszczeniu i prawidłowej pielęgnacji.
Proszę przeczytać, wszystkie porady - ponieważ z doświadczenia wiem, że ludzie niestety lekceważą i popełniają wiele błędów,
czego następstwem są chore lub uschnięte tuje. Tuje są łatwe w pielęgnacji tylko w tedy,
jeżeli spełnimy kilka zasadniczych warunków, które to opisałem poniżej.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Opracował
